De Duitse schrijver Heinrich Heine zou eens hebben opgemerkt: Als de wereld vergaat, dan ga ik naar Nederland. Want daar gebeurt alles altijd vijftig jaar later.
De vergrijzing, dat we steeds langer leven, digitalisering en dat de daardoor 50% van de banen zouden verdwijnen door robots, computers en automatisering, werden al jaren geleden voorspeld. Dat we nu zogenaamd te kampen hebben met een tekort aan personeel, kunnen we toch niet als onverwacht, een verrassing of als een buitenaards iets zien dat ons is overkomen?
We hebben een tekort aan gezonde, inclusieve en ondersteunende werkomgevingen. Een giftige bedrijfscultuur zorgt ervoor dat medewerkers fysiek en mentaal ziek worden, afhaken en vertrekken. Het is van cruciaal belang om de tekenen hiervan te herkennen, te erkennen en direct acties ondernemen.
Als het om financiën gaat zijn we goed georganiseerd. We hebben een interne en externe accountant, én de inspectie kijkt naar doelmatigheid en rechtmatigheid. We hebben management rapportages, jaarverslagen, begroting, risicoanalyses …noem maar op. Als het gaat om het menselijke kapitaal, hebben we het meestal over het ziekteverzuim, de kosten van extern inhuur en dergelijke. De H van HRM behelst echter veel meer. De H gaat over het voorspellen van wat soort mensen, voor welke soort taken, we binnen onze organisatie nu, over 5 jaar en over 10 jaar nodig hebben die samen moeten werken en hierop acteren. De huidige generatie, de kinderen die nu geboren worden, met alle crises waarmee zij en hun ouders of verzorgers te kampen hebben, zijn onze toekomstige werknemers.
Geen enkele organisatie kan grote private en publieke vraagstukken van deze tijd alleen oplossen. We moeten samenwerken en samen te kunnen werken is niet een vanzelfsprekendheid. Dat vergt continue leren, afleren en opnieuw leren om samen te kunnen werken. Dit moet je actief organiseren, faciliteren, kansen voor creëren en mogelijk maken. Breng menselijkheid terug op de werkvloer en vraag wat mensen nodig hebben om samen te kunnen werken.
Een recentelijk voorbeeld hiervan is waar bij het vertrek van een directeur, de medewerkers hadden aangegeven om zelf de directie taken te willen overnemen. Dat moet je toejuichen, condities voor creëren, het faciliteren en ruimte bieden om dit ook waar te kunnen maken. Niet louter als een financiële last, maar vanuit de visie om het werken en het samen werken in al zijn diversiteit te organiseren. Het gaat dan om het stimuleren van zelfsturende teams, van hiërarchisch werken naar harmonisch samen werken, het eigenaarschap, ruimte en vertrouwen om te experimenteren. Dit biedt ook om anders naar de profielen op individueel, team en organisatie-niveau te kijken. Dat resulteert in flexibel-inzetbaarheid, inlevingsvermogen in een ander, saamhorigheid, het eigen-ik leren overstijgen en vanuit het vertrouwen, in plaats van vanuit de processen, protocollen, richtlijnen, samen leren werken. Daarom dient de H van de HRM centraal gesteld te worden om dagelijks te legitimeren en cultiveren.
Ik weet dat mijn dochter een keertje zei: mam, daar ga ik nooit werken. Zij had het over een van mijn oude werkgevers. Ze zei dat ze had gezien hoe ik lange dagen maakte en zelfs regelmatig in de weekenden aan het werk was. Dat was voor mij een ware wake-up call. Het werken gaat over over mensen. Mensen maken organisaties uniek, niet de mooie plannen, organigram of grafieken. Het gaat over het kwaliteit van het samen leven, samen werken en samen zijn.
De voorspelling is dat het personeelstekort een tijdje zal stabiliseren en daarna gaan we een enorme schok ervaren.
KLM kondigde vorige week aan dat ze, door digitalisering, afscheid gingen nemen van veel mensen. Op dezelfde dag las ik dat men nadacht om de gevangenis-keten naar het buitenland te verhuizen door het personeelstekort. Ik dacht dit is toch dweilen met de kraan open! Wanneer gaan we vanuit de liefde voor onze samenleving en het menselijke kapitaal acteren? We zitten niet op een eilandje en ieder voor zich. We hebben samen een maatschappelijke opdracht, laten we dat ook samen oppakken!
Deel III, uit de lezing organisatienetwerken & maatschappelijke wicked problems
Live Illustration cartoons door Suus van de Akker www.suusvandenakker.com
