Ik had net mijn boodschappen gedaan en liep met twee zware tassen naar de parkeerplaats. Opeens hoorde ik een vrouw gillend een kind toespreken. Zij gaf haar ook af en toe een klap op haar hoofd of gezicht. Een ouder kind liep met een gebogen hoofd naast hen en keek regelmatig om zich heen alsof hij de wacht hield. Ik kon niet horen wat ze allemaal tegen dat kind riep. Ik stond daar helemaal verstijfd naar te kijken. Mijn gedachten reisden terug naar Iran.
Kinderen als getuige van huiselijk geweld
Ik was een jaar of 7 of 8 jaar oud. We waren op visite bij mijn tante. We waren net klaar met het eten toen we opeens twee meisjes hoorden die hartverscheurend aan het krijsen waren. We renden met z’n allen automatisch naar buiten zonder een woord met elkaar te wisselen. Opeens stonden we bij de buren van mijn tante op het terras. Dit terwijl de twee meisjes huilend en krijsend gebogen over een mevrouw stonden. Ze lag bewusteloos op de grond. Terwijl mijn moeder het ene meisje en mijn tante dat andere meisje probeerden te kalmeren, liepen mijn vader en oom hun huis binnen. Daar stond een meneer te vloeken en te gillen. Mijn moeder gaf mij de opdracht, toen die meisjes een beetje gekalmeerd waren, om met hen naar het huis van mijn tante te gaan. Eenmaal bij mijn tante vertelde het buurmeisje, met wie ik ook af en toe speelde als ik bij mijn tante aan het logeren was, heel zachtjes dat haar ouders ruzie hadden en dat haar vader met zijn schoen naar haar moeder had gegooid. De schoen had het hoofd van haar moeder geraakt en daarom lag zij bewusteloos op de grond. Terwijl ze me dit huilend vertelde stond haar klein zusje naast ons te lachen. Ik begreep hier niets van en werd boos op haar. Hoe kun je lachen als je moeder bewusteloos op de grond ligt. Jaren later toen ik als bestuursvoorzitter van de Stichting Tegen Vrouwenhandel in aanraking kwam met huiselijk geweld begreep ik dat dat meisje zo vaak getuige was geweest van geweld dat haar lachen voor haar een soort zelfbescherming en overlevingsstrategie was geworden! Als kind toen dacht ik dat wat ik gehoord had van het buurmeisje van levensbelang was voor het welzijn van de moeder en daarom ben ik weer teruggegaan naar de buren. Ik kon eerst moeilijk aandacht krijgen van de volwassenen. Toen ik uiteindelijk de aandacht van mijn tante had heb ik haar verteld wat ik wist. Ze zei toen, bijna wispelend, nee zo is het niet gegaan. Het valt allemaal mee. In mijn overtuiging ben ik nog harder gaan roepen dat dat niet zo was en dat ze echt aan haar hoofd was geraakt. Hierop heeft mijn tante, wederom wispelend, herhaald dat het niet zo was en dat ik rustig weer terug moest gaan naar mijn vriendinnen. Ik ben verward en boos weggegaan. Waarom gelooft ze mij niet? Waarom moet ik zwijgen? Waarom zwijgt zij?
Dat huilende buurmeisje is later op haar 21ste als gevolg van kanker overleden. Haar zus is tandarts geworden en heeft een succesvolle praktijk in Teheran. Hun ouders leven nog en zijn nog steeds de buren van mijn tante. Ik heb al die jaren het stikkende zwijgen en taboe over geweld tegen vrouwen in privé sfeer met me mee gedragen.
Kinderen & geweld
In Nederland ben ik, helaas, vanuit mijn diverse portefeuilles vele malen in aanraking gekomen met huiselijk geweld. Huiselijk geweld overkomt zowel laagopgeleide als hoogopgeleide vrouwen. Jaarlijks vluchten meer dan 15.000 vrouwen in Nederland naar een blijf-van-mijn-lijf-huis of een ander opvanghuis. Van deze vrouwen loopt tenminste een derde een ernstig risico op een zwaar letsel of om levensbedreigend geweld mee te maken. Ondanks de toenemende aandacht en belangstelling voor kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld is er nog maar weinig over deze groep kinderen bekend. Het is niet duidelijk hoeveel kinderen er jaarlijks getuige zijn van huiselijk geweld in Nederland.
Sluit je ogen niet!
Opeens schrik ik wakker uit mijn gedachten. Ik laat twee tassen vallen en ren automatisch naar die gillende vrouw op de parkeerplaats. Ik roep: gaat het een beetje? Kan ik iets voor u betekenen? Ik hoorde u gillen en kon niet goed verstaan wat u riep. Het leek alsof ze ook wakker schrok en liet het kind los. Ik aaide over het hoofd van het kind en zei oprecht hoe prachtig ik haar vond. Zij keek me dankbaar met een bescheiden lachje aan. Haar broer keek nog altijd om zich heen alsof hij de wacht aan het houden was. Ik zei ook tegen hun moeder: kinderen zijn een geschenk, voordat u het weet zijn ze groot en het huis uit. U kijkt dan terug naar deze waardevolle momenten. We hebben een tijdje staan praten en toen ik merkte dat ze gekalmeerd was ben ik met een brok in mijn keel weggegaan.
Mijn hart breekt zo intens alsof er een mes doorheen gaat als ik aan alle kinderen op deze aarde denk die in welke vorm dan ook met geweld te maken krijgen. Blijf met je poten van de kinderen af!
Lao Tzu: Violence, even well intentioned, always rebounds upon oneself.
