Een schitterend gebrek, was het eerste boek wat ik van Arthur Japin heb gelezen. Ik ben hierna verliefd geworden op deze schrijver en zijn trouwe lezer gebleven. Een schitterend gebrek gaat over een onmogelijke liefde in de 18e eeuw. De vrouwelijke hoofdpersoon besluit in Amsterdam te gaan wonen omdat ze gehoord heeft dat het daar prettig leven is met de open en tolerante Nederlandse cultuur. Ik was gefascineerd over het verhaal van een vreemdeling, in de 18e eeuw.
“Aangezien mensen zo aan hun individualiteit hechten worden verschillen niet uit beleefdheid bedekt maar juist benadrukt, vooral bij vreemden en nieuwkomers. Tolerantie is iets anders dan acceptatie, het is eerder het tegenovergestelde. Zulke verdraagzaamheid is tegelijkertijd een slim middel tot onderdrukking. Iemand die je als gelijke aanneemt, omarm je onvoorwaardelijk, voor eens en voor altijd. Maar door iemand te laten weten dat je hem verdraagt, suggereer je in dezelfde adem dat hij eigenlijk een last is, als een zeurende pijn of een onaangename stank waarover je bereid bent tijdelijk heen te stappen. Onder tolerantie schuilt dreiging: de stemming kan ieder moment omslaan. Eenmaal in kaart gebracht wordt ieder individu geacht keurig op zijn eigen plek te blijven, met een goed leesbaar etiket, als vergiften in een apotheekkast. Ik vermoed dat dit de werkelijke reden is dat Hollanders zo dol zijn op eigenheid en eigenzinnigheid. Het helpt ze alles wat hun vreemd en anders voorkomt weg te bergen in beheersbare en vergelijkbare categorieën.” (Uit: Een schitterend gebrek, p. 169)
Op eieren lopen
Door het lezen van het boek van Japin realiseerde ik me waarom ik buikpijn krijg ieder keer als ik het woord tolerantie hoor. De Nederlandse taal leren was en is erg belangrijk. Ik deed en doe nog steeds mijn uiterste best om Nederlands te leren en zo excellent mogelijk te beheersen. Als ik goed Nederlands spreek dan zou ik getolereerd worden, dacht ik. Ik heb de ene opleiding na de andere gevolgd om bij de hoogopgeleiden te horen. Als ik hoogopgeleid ben zou ik getolereerd worden, dacht ik. Ik heb naast mijn studie altijd gewerkt om op de carrière ladders omhoog te stijgen. Als ik aan de top zit dan zou ik getolereerd worden, dacht ik. Ik heb altijd naast mijn studie en werk diverse nevenactiviteiten gehad. Als ik maatschappelijk betrokken en actief ben dan zou ik getolereerd worden, dacht ik. Ik realiseer me nu, na bijna 30 jaar, dat ik al die jaren op eieren heb gelopen om getolereerd te worden. Door wie? En waarom?
Van mij en van vele Nederlanders van diverse afkomst wordt verwacht dat we volop meedoen aan de samenleving. Bij de eerste de beste kritische reflectie op dezelfde samenleving hoor ik al bijna 30 jaar dat ik mag vertrekken, soms ook naar mijn eigen land als het mij hier niet bevalt. Men vergeet voor het gemak dat ik maar 1 paspoort heb, een Nederlands paspoort en dat ik een Nederlandse burger ben. Zelfs dit maakt weinig indruk. Afgelopen zondag werd bij het Filosofisch Kwintet, dat doorgronden van een thema als doel heeft, voor de tweede keer over de Nederlandse Identiteit gediscussieerd. Diversiteit in onze samenleving en de invloed ervan op onze Nederlandse identiteit is mijn inziens amper aan de orde geweest.
Een klein onderdeel van de wereld
Ik heb weer buikpijn want ik ben bang om de stempel van slachtoffertje spelen te krijgen en daarom buitengesloten te worden. De categorisering maakt tolerantie dragelijker. Ik ben niet in een beheersbare categorie in te delen. Ik loop al lang niet meer op eieren.
Ik denk niet dat de tolerantie van de 18e eeuw nog steeds opgaat. Onze samenleving is divers en we maken een klein onderdeel uit van een globaliserende wereld. Mijn en Uw zijn hoeven niet getolereerd of geaccepteerd te worden. We hebben elkaar nodig om te overleven. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om deze prachtige wereld in vrede en vreedzaam achter te laten voor onze kinderen, de nieuwe generatie. Dit vergt liefde en vooral bewust leven en handelen. Tolereren of accepteren is niet meer relevant. Voor ons staan andere belangrijke uitdagingen, vindt u niet?
