Ik lees heel graag. Voor mij is het lezen een verrijking en een verbreding van mijn horizon. De Duitse filosoof Georg Gadamer spreekt van de horizonversmelting. Het lezen van een boek zegt niet alleen iets over de bekwaamheid van de schrijver maar ook over die van de lezer. Een boek krijgt diverse betekenissen door de wijze waarop het gelezen wordt. Als de lezer geen poging doet om met de nodige openheid en passie een boek te lezen zal dit niet echt leiden tot verbinding van werelden. De voorwaarde hier is dat de lezer zich laat verrassen en verwonderen door deze nieuwe wereld die hem of haar via het boek nadert. De lezer zou moeten willen meereizen met de verhalen in het boek. Dan pas kan de lezer zich inleven in een andere wereld en dan pas gaat horizonversmelting plaatsvinden.
Ik ben een trotse Nederlandse van Iranese afkomst. Dat ik Nederlander ben, sluit nooit uit dat ik ook Iraniër ben en andersom. Hoe meer ik mij thuis voel in Nederland, des te meer mij de verschillen opvallen met mijn Iraanse cultuur, religie, geschiedenis; mijn vanzelfsprekendheden. Net als bij het lezen laat ik me ook door verschillen dagelijks verrassen en verwonderen.
Koesteren van verschillen
We zijn allemaal verschillend. En juist die verschillen moet je koesteren. Die verschillen brengen vernieuwing en creativiteit in mensen naar boven. Ik ben opgegroeid in een omgeving waar een ander het uitgangspunt is en daarom is de bescheidenheid een van de deugden. Bescheidenheid betekent volgens van Dale; de eigen verworvenheden kleiner voorstellen dan zij zijn, beleefdheid, matiging, nederigheid. Dit uit zich in Iran in allerlei vormen.
Je mag bijvoorbeeld in het bijzijn van de gever je cadeau niet open maken. Als een kind vond ik dit een marteling. Als kind wil je je cadeau zo snel mogelijk open maken en kijken wat je hebt gekregen. Naar mate ik ouder werd begreep ik de reden hiervan en kon het met hart en ziel respecteren. Het ging hier om de gevers gelijkwaardig te behandelen. De ene gever is meer bedeeld dan een andere en daarom kan die het zich wellicht permitteren om met een duurder/leuker cadeau te komen dan een ander. Dit hoeft natuurlijk niet maar het is wel mogelijk. Beide gevers moet je koesteren omdat ze om je geven en er moeite voor hebben gedaan om überhaupt met een cadeau te komen. Als kind loop je natuurlijk het risico om (on)bewust op het ene cadeau enthousiaster te reageren dan op het andere cadeau. Door je reactie kun je de gever in verlegenheid brengen. Het was ook voor mij verrassend om in Nederland bij mijn eerste verjaardag de vraag gesteld te krijgen: Wat wil je voor je verjaardag hebben? Hoe kun je iets noemen zonder een ander in verlegenheid te brengen? Wat nou als je te veel of te weinig vraagt? Na jaren oefenen en vasthoudendheid van mij en van mijn vrienden zijn we tot een compromis gekomen. We hebben afgesproken dat ze mij altijd boekenbonnen geven, hoe saai dit ook voor hen is en blijft. De waarde hiervan wordt dan door de gever zelf bepaald. Ik hoef dan het cadeautje niet te openen want geloof mij, iedere boekenbon maakt mij ontzettend blij.
Ik heb in Nederland voor het eerst een agenda gekocht. Dit heb ik van een Nederlandse vriendin geleerd bij mijn eerste spontane bezoek bij haar, zonder vooraf gemaakte afspraak. In Nederland kloppen we niet zomaar bij iemand aan, je maakt eerst een afspraak, zei ze. Ik voelde me toen zo beledigd. Toch heb ik me dit eigen gemaakt en vond ik het later werkelijk een geweldige uitvinding. Ik weet nog hoe vaak we thuis in Iran spontane bezoekjes van vrienden of familie kregen. Soms had mijn moeder een migraineaanval maar deed ze uit bescheidenheid alsof ze het niet had om onze gasten niet in verlegenheid te brengen. Ik zat zelf soms in de examenperiode en in de stress als er spontane bezoekjes kwamen. Hierover hadden we thuis in Iran ook regelmatig discussies want een gast is altijd welkom, gelegen of niet gelegen!
Het inleven in een andere wereld
Laatst bij een feestje werd ik door een Nederlands paar aangesproken. Ze vonden het zo leuk om een Iraniër te ontmoeten want ze hadden al jaren een vriend die ook uit Iran kwam. Het was voor mij lang geleden dat ik zo intensief heb gelachen als tijdens dit gesprek. De Perzische manier van rijst klaarmaken is uniek. De rijst wordt voorgekookt en daarna gestoomd in een pan waarin een laagje olie en saffraan ligt. Op de bodem vormt zich een goudbruin korstje, tah-dig, het lekkerste hapje. Als gast aan de Perzische tafel moet je dus niet raar opkijken als je een bordje met aangebrande rijst gepresenteerd krijgt. Daarmee wordt je de hoogste eer bewezen. Ik weet nog dat we thuis in Iran altijd ruzie hadden om het laatst stuk Tah-dig te kunnen bemachtigen. Het Nederlandse echtpaar vertelde mij hoe beledigd ze waren toen ze dit voor het eerst bij hun Iraanse vriend mee hadden gemaakt. Ze dachten toen wat een onbeschoft volk, ze eten zelf het lekkere zachte gedeelte en geven aan ons als hun gasten het aangebrande gedeelte. Bij een derde bezoek hadden ze alle moed verzameld en dit met hun Iraanse vrienden bespreekbaar gemaakt. Jaren later konden ze mij dit als een hilarische anekdote vertellen.
Stel dat ze dit niet samen hadden besproken? Had er dan een horizonversmelting plaats gevonden?
