Ik ben aardig actief op social media omdat ik een nieuws junk ben. Ik vind het leuk om menselijke interacties te observeren en te analyseren. Soms wordt je door iemand, al dan niet op een correcte wijze, benaderd alsof je al jaren elkaar kent. De enige nuance is dan ver te zoeken. Soms wordt het mij teveel en dan neem ik sabbatical. Dit was het geval bij de discussie rondom het Nederlands asielbeleid. Ik raakte in contact met iemand die leek zich ook zorgen te maken om dit beleid. We hadden het over de zaak Dolmatov, over de nutteloze naturalisatie & stemrecht van vluchtelingen dat verschoven is van 5 naar 7 jaar, over de grensdetentie, over de strafbaarstelling van illegalen en nog meer.
Deze onderwerpen gaan mij aan het hart. Dit niet alleen omdat ik zelf een vluchteling ben geweest en den lijve heb ervaren wat dat betekend, maar vooral omdat ik me ernstige zorgen maak om onze democratische beginselen.
Democratie
Democratie is veel meer dan de vrijheid om je stem te mogen uitbrengen. Democratie gaat niet alleen om de meerderheid, maar vooral om hoe we met de minderheden omgaan. Democratie is volgens Tocqueville naast een staatsvorm ook een levensvorm. Dit betekent een verandering in de sociale verhoudingen. Democratie is in die zin ook meer dan alleen een dialoog; het gaat om een cultuur, een houding en een leefwijze. Een democratische houding houdt in dat je bij voorbaat accepteert dat de ander anders mag zijn. Een democratische structuur is niet veel waard zonder een democratische cultuur, en deze is alleen mogelijk wanneer het vertrekpunt niet het ik maar de ander is. Democratische leefwijze houdt in dat mensen bereid zijn zich in te zetten om de vrijheid en de ruimte van de ander te bewaken en desnoods te verdedigen.
Ik heb heel lang gezwegen over mijn vluchtverhaal en over hoe het is om een vluchteling te zijn. Je vlucht niet zomaar. Ik had geen behoefte aan het medelijden van mensen, maar wel aan hun empathie. Een democratische cultuur, houding en leefwijze vergt meer empathie dan medelijden. Medelijden betekent letterlijk een gevoel van smart over het leed van anderen. Empathie is het vermogen je in te leven in de gevoelens van een ander. Het verschil is dat iemand die empathie toont, zich zowel in de positieve als negatieve gevoelens van de ander inleeft. Iemand dat medelijden toont, heeft alleen oog voor de onaangename, benarde positie waarin iemand verkeert. De persoon zelf ervaart dit misschien veel positiever. Tegen iemand die haar geliefden, huis en haard moeten verlaten te zeggen fijn hé om in Nederland te zijn voelt toch anders dan het zou niet makkelijk zijn om je huis en haard te moeten verlaten.
Kwetsend
Bij mijn socialmedia-maatje ontbrak zowel het medelijden als empathie. Hij wou met mij acties gaan ondernemen om die criminele, gelukzoekende, opportunistische asielzoeker weg te jagen. Hij/zij heeft mij direct ontfollowed toen hij/zij erachter kwam dat ik één van die criminele, gelukzoekende, opportunistische asielzoekers was. Onze wegen zijn gescheiden en zullen elkaar, voorlopig, niet meer kruisen. Wat voel ik eigenlijk voor mijn ex-socialmedia-maatje? Medelijden of empathie? Ik weet het nog niet zo goed. Ik voel me wel gekwetst!
Nelson Mandela: Our human compassion binds us the one to the other – not in pity or patronizingly, but as human beings who have learnt how to turn our common suffering into hope for the future.
